Çimento Sektöründe Kapasite Kullanım Oranı

Türkiye, dünya çimento üretiminde büyüklük olarak uzun yıllardır ilk beş içerisinde yer almaktadır. Avrupa’da ise üretim ve tüketimde birinci sıradadır. Artan talebe oranla son yıllarda çimento üreticileri kapasite artırmakta ve yeni fabrikalar kurulmaktadır.

İnşaat sektöründe sıkıntı yaşandığı dönemlerde çimento ihracatı oransal olarak artarken, yurt içinde piyasa hareketli olduğu zaman iç satış daha güçlü olmaktadır. Son yıllar kurdaki artış çimento ihracatını daha karlı hale getirmektedir. İhracat en azından çimento sektörü için kötü günde sığınılacak bir limanken son yıllarda bu liman alarm vermeye başlamıştır. En yakınımızdaki ülkelerde, savaş ve istikrarsızlık çimento sektörünü de olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, İran gibi çimento sektöründe Türkiye kadar güçlü bir ülkenin ambargo esnekliğine ulaşması bir diğer olumsuz etki olarak önümüze çıkmaktadır. Bir başka olumsuz durum ise Afrika ve Orta Doğu’da global çimento üreticilerinin yeni yatırımlar yapmasıdır. Gerçi bu yatırımlar son yıllardaki olumsuz gelişmelerden dolayı istenen seviyeye ulaşamamıştır.

Türkiye’de son yıllarda yeni çimento fabrikası yatırımları ile ilgili birçok haber sektörel medyada yer almaktadır. Bu haberlerin çoğu kuyuya bir taş atma değerinden öteye geçememiştir. Çimento sektöründe entegre bir fabrika kurmak için en azından 200 milyon $’lık bir finansman gerekmektedir. Böyle büyük bir yatırımın altından köklü ve büyük firmalar kalkabilmektedir. Yeni yatırımlardan örnek vermek gerekirse:

1. MEDCEM: Mersin’de  yapımı devam eden 4 milyon ton kapasiteli çimento fabrikasının 2015 yılının ilk çeyreğinde tamamlanması planlanmaktadır. Eren Holding’e ait fabrika Türkiye’nin tek hatta çalışan en büyük çimento fabrikası olacaktır. Üretilecek klinker ve çimentonun önemli bir kısmının ihraç edilmesi planlanmakta olup, ihracat limanı olarak grup şirketi tarafından inşa edilmekte olan Yeşilovacık İskelesi kullanılacaktır.

2. SÖNMEZ ÇİMENTO: Sönmez Holding ve ortaklarına ait Adana Yumurtalık’ta yer alan fabrika 2 milyon ton çimento/yıl kapasitelidir. 2014 yılında faaliyete geçen fabrikada ihracat ağırlıklı çalışılması planlanmıştır.

3.AFYON ÇİMENTO: Sabancı Holding’e ait fabrikanın kapasitesi 3 kat artırılıp 1.5 milyon ton çimento/yıl‘a çıkarılacaktır. Yatırımın 2016’da tamamlanması bekleniyor. Fabrika yer değiştirecektir.

Bunlardan başka Bursa Çimento, Limak Çimento, Bolu Çimento, Ünye Çimento gibi yakın zamanda kapasite artıran/artıracak fabrikalar mevcuttur. Samsun Kavak, Kütahya Emet gibi yerlerde temeli atılan fabrikalar da ileriki yıllarda faaliyete geçecektir.

Tüm bu veriler ışığında mevcut durumdaki 113.5 milyon ton çimento kapasitesi 2-3 yıl içinde 125 milyon tona ulaşabilir. Zaten 2015 yılında yeni yatırımlardan dolayı 6 milyon ton çimento kapasitesi artmıştır.

Mevcut Durumun Değerlendirilmesi

Aşağıdaki tablo ve grafiklerde son 5 yılın klinker ve çimento üretim kapasitesi görülmektedir.

Klinker Kapasitesi ve Kullanım Oranı

• Son 5 yılda klinker üretim kapasitesindeki en fazla artış Karadeniz ve Doğu Anadolu’da görülmüştür.Türkiye genelindeki artış %9 seviyesindedir.
• En az artış ise Marmara ve İç Anadolu’da gerçeklişmiştir. Ege’de ise kapasite düşmüştür.
• Bölgesel kapasitede liste başında Marmara Bölgesi %26.3, ardından ise Akdeniz Bölgesi %24 ile yer almaktadır.
• En az kapasite oranı %7 ile Doğu Anadolu Bölgesi’ne aittir.
• Son 5 yılda klinker kapasite kullanımı %11.5 artmıştır. En fazla artış Akdeniz ve Marmara Bölgesinde görülmüştür.
• 2014 yılı verilerine göre klinker kapasite kullanım oranı %92.2 gibi yüksek bir orandadır. Marmara, Akdeniz, Ege ve Karadeniz ortalamanın üzerinde kapasite kullanımı olan bölgelerdir.
• 2014 yılında Karadeniz’de kapasite üstü üretim gerçekleşmiştir.
• Kapasite kullanım oranında azalış olan tek bölge Güney Doğu Anadolu’dur.

Çimento Kapasitesi ve Kullanım Oranı

• Klinker kapasite kullanım oranına göre çimento kapasite kullanım oranı düşüktür. 2014 yılında çimento kapasite kullanım oranı %64 seviyesindedir.
• Son 5 yılda Marmara Bölgesi’nde çimento kapasitesi azalmıştır. Buna karşı en fazla kapasite kullanım artışı yine bu bölgede gerçekleşmiştir.
• Son 5 yılda ülke genelinde çimento kapasitesi % 7.6 artış göstermiştir.
• Çimento kapasite kullanım oranında Ege ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde azalma meydana gelmiştir.
• En yüksek kapasite kullanımı Karadeniz’dedir.
• En az ise Doğu Anadolu’dadır. Bunun nedeni son 5 yılda en fazla çimento kapasitesi artışının bu bölgede gerçekleşmiş olmasıdır.

Genel Değerlendirme

• Klinker kapasite kullanım oranının %92 seviyesinde olmasına karşın çimento kapasitesi %64 seviyesindedir. Çimento kapasitesinin artırılması için 3 yol vardır. İlki klinker üretim kapasitesinin artırılmasıdır. Bu mevcut durumda mümkün gözükmektedir. Yüksek maliyet gerektiren bu kapasite artışını destekleyecek bir talep oluşumu söz konusu değildir. İkinci yol klinker ithalatıdır. Özellikle 2006-2007 yıllarında yüksek iç talebe karşı üreticiler bu yolu tercih etmişti. Ancak, son yıllarda klinker ithalatı gerçekleşmemiştir. Böyle bir ihtiyaca gerek yoktur. Üçüncü ve en etkili yol ise klinker/çimento oranını arttırmaktır. Bunun için katkılı çimento üretiminin artması gerekmektedir. Bunun anlamı daha az klinker ile daha çok çimento üretmektir. Son beş yılda aşağıdaki grafiklerde görüleceği gibi klinker/çimento oranında artış görülmektedir. %80 seviyesinden %85 çıkan bu oranın oluşmasındaki en büyük faktör katkı içermeyen CEM I 42.5 R üretimindeki artıştır. Eğer klinker/çimento oranı %80 civarında kalsaydı muhtemelen daha az klinker ile aynı miktarda çimento üretimi gerçekleşebilirdi.

• Çimento sektöründe klinker kapasite kullanım oranı daha gerçekçi bir parametredir. Firmalar entegre tesisleri dışında belli bölgelerde öğütme tesisi kurarak pazara daha yakın olmak isteyebilmekte ve bu nedenle ilave bir kapasite artışı doğmaktadır. Ayrıca, öğütme kapasitesini artırmak klinker üretim kapasitesi artırmaya oranla çok daha düşük bütçeli ve hızlı bir süreçtir.
• Klinker kullanım kapasitesi tam olarak kullanılsa bile yaklaşık 82 milyon ton çimento üretimi gerçekleşebilir. Bu da eldeki imkanlarla mümkün olabilir en yüksek çimento üretim kapasitesi oranının % 73’ü geçmeyeceğini göstermektedir. En iyi durumda bile %27 oranında kullanılmayan bir kapasite olduğu görülmektedir.

BetonveCimento.com için Patreon üzerinden destekte bulunmak ister misiniz?