Çimento ve hazır beton sektörünün büyüme hızı elbette inşaat sektörünün performansına bağlıdır. İnşaat sektörü de GSYH üzerinde oldukça etkilidir. Bu çalışmada son 15 yılın GSYH, inşaat sektörü, çimento sektörü ( iç ve dış satış olarak) ve hazır beton sektörü büyüme rakamları incelenerek değerlendirmelerde bulunulmaktadır.
Aşağıdaki tabloda yıllara göre GSYH, inşaat sektörü, çimento sektörü ( iç ve dış satış olarak) ve hazır beton sektörü gelişme yani büyüme hızları belirtilmiştir. Veriler TÜİK, TÇMB, THBB kaynaklarından alınmıştır. 2005 öncesi hazır beton verileri temin edilememiştir.
Yıllar
GSYH Gelişme Hızı (%)
İnşaat Sektörünün Gelişme Hızı (%)
Çimento Sektörünün Gelişme Hızı (%)
Hazır Beton Sektörünün Gelişme Hızı (%)
Toplam
Çimento İç Satış
Çimento Dış Satış
2000
6,8
4,9
3,3
0,0
35,0
2001
-5,7
-17,4
-16,7
-20,4
9,9
2002
6,2
13,9
9,3
6,9
21,9
2003
5,3
7,8
7,1
4,8
17,5
2004
9,4
14,1
10,5
9,1
16,3
2005
8,4
9,3
10,3
14,4
-5,2
25,7
2006
6,9
18,5
10,8
18,6
-24,8
52,8
2007
4,7
5,7
3,9
2,0
17,4
5,1
2008
0,7
-8,1
4,4
-4,4
59,7
-6,4
2009
-4,8
-16,1
4,9
-1,4
28,8
-4,6
2010
9,2
18,3
16,2
19,3
7,4
19,9
2011
8,5
11,2
1,1
9,5
-25,7
13,5
2012
2,1
0,6
0,7
3,2
-10,8
2,9
2013
4,1
7,0
11,7
13,0
4,5
9,6
2014
2,9
2,2
-0,1
3,7
-22,4
4,9
Yukarıdaki tablodaki verilere kabaca baktığımızda genel değerlendirmede bulunmak pek de zor değildir. Ancak, analizi biraz daha detaylandırmak faydalı olacaktır.
1. GSYH – İnşaat Sektörü
Şekil 1’de regrasyon analizi görülmektedir. Artık analizinde 2006 yılı verilerinin anormal olduğu tespit edilmiştir. 2006 yılı inşaat sektörünün patlama yaptığı yıllardan birisidir ve GSYH büyümesine oranla çok ciddi artış göstermiştir.
Şekil 2’de görülen regrasyonun artık analizinde 2001 ve 2009 yılı verilerinin anormal olduğu tespit edilmiştir. 2001 yılında Türkiye’de ki ekonomik kriz ve 2009 yılındaki global ekonomik kriz bu durumun muhtemel nedenleridir.
Şekil 2 – İnşaat Sektörü – Çimento İç Satış Büyüme Hızları (%) İlişkisi
3. İnşaat Sektörü – Hazır Beton
Analizde 2006 yılında artık değerin çok büyük olduğu tespit edilmiştir. Bu yıl hazır betonun adeta sıçrama yaptığı bir yıldır. Hazır beton – inşaat sektörü regresyonu çimento iç satışa oranla daha zayıf görünmektedir.
Şekil 4 – Çimento İç Satış – Hazır Beton Büyüme Hızları (%) İlişkisi
5. Çimento İç Satış – Çimento Dış Satış
Şekil 5 – Çimento Sektörü Büyüme Hızı (%) İlişkisi
6. Genel Değerlendirme
Son 10 yıllık dönemde (2005-2014) GSYH gelişme hızı ortalama %4.3, inşaat sektörü gelişme hızı ortalama %4.9, çimento iç satış gelişme hızı ortalama %7.8, hazır betonun ise %12.4’tür.
Son 10 yılda çimento ve hazır beton sektörü hem GSYH hem de inşaat sektörüne oranla daha iyi büyüme performansı göstermiştir.
Hazır betonun çimento iç satışa oranla daha yüksek performans sergilemesinde hazır beton kullanım oranının artması, elle betonun tamamen bitmesi, üretilen çimentoda hazır beton sektörünün payının artması gibi nedenler vardır.
2001 krizinden sonraki dönemde (2002-2014) çimento sektörü her yıl pozitif büyüme sergilemiştir. Hazır beton sektörü ise bu süreçte sadece 2008-2009 yıllarında negatif performans göstermiştir. Bu yıllar global ekonomik krize denk gelmektedir. Çimento sektörünün bu yılları küçülmeden geçirmesinin ana nedeni ihracattır. 2014 yılında çimento sektörü ilk kez GSYH artışına rağmen çok az da olsa negatif performans sergilemiştir. Bu duruma neden olan etkenlerden birisi ihracatın giderek zorlaşmasıdır. Çimento sektörü için kurtarıcı bir çapa olan ihracat artık eskisi kadar etkili olmamaktadır.
2015 yılının ilk çeyreğinde GSYH %2.3 artış göstermiş; ancak inşaat sektörü % 3.51 oranında küçülmüştür. Çimento ve hazır beton sektöründe ise %10’lara varan bir düşüş mevcuttur.
BetonveCimento.com için Patreon üzerinden destekte bulunmak ister misiniz?
İnş.Yük.Müh. olan Yasin Engin, lisans ve yüksek lisans eğitimini Boğaziçi Üniversitesi'nde tamamlamıştır. 16 yıldır beton ve çimento sektöründe çalışmaktadır. Web sitesindeki tüm yayınlar Yasin Engin tarafından paylaşım amacıyla hazırlanmıştır. Yayınlar kaynak gösterilerek kullanılabilmektedir.
(yasin.engin@gmail.com)
