2014 yılında toplam 74 milyon ton çimento üretimi ile Avrupa’da 1., Dünyada ise 5. sırada yer alan Türkiye çimento ihracatında da ön sıralarda yer almaktadır.
Çimento üretim maliyetinin %60-70’lik oranı enerji kaynaklıdır. Klinker üretiminde (pişme) ısı kaynağı olarak daha çok petrokok ve linyit kullanılmaktadır. Alternatif yakıt kullanımı her yıl artsa da mevcut durumda %5 seviyesini geçememektedir. Sonuç olarak çimento ihracatımız arttıkça üretim için gerekli kaynağın (petrokok ve linyit) ithalatı artmaktadır. Bir diğer maliyet kaynağı da yine büyük oranda dışa bağımlı olduğumuz elektrik enerjisidir.
Şekil 1’de görüleceği gibi 2014 yılında yapılan ihracatın %73’ü çimento, %27’si ise klinkerdir. Ayrıca, çimento ihracatının yaklaşık %80’i denizyolu ile %20’si ise karayolu ile yapılmıştır.
Şekil 1 – Çimento ihracatının şekli
Tablo 1’de son 5 yılda en çok çimento ihracatı yapan ülkeler belirtilmektedir. Bu tablo incelendiğinde şu tespitlere varılabilmektedir:
2010-2014 ve 2013-2014 arasında en çok düşüş Türkiye’de görülmektedir.
2010, 2011 ve 2012 yıllarında Dünyada çimento ihracatı geliri en yüksek olan ülke Türkiye’dir.
Son 5 yılda Türkiye’nin çimento kaynaklı ihracat geliri sürekli düşmektedir.
Tablo 1 – Dünya Çimento İhracatı (1000 $)
Sıra
Ülke Adı
2010
2011
2012
2013
2014
10/14 Değişim (%)
13/14 Değişim (%)
2014 Pay (%)
1
Çin
723.014
620.353
683.626
795.959
772.400
6,8
-3,0
6,5
2
Tayland
646.328
567.469
656.851
531.517
655.800
1,5
23,4
5,5
3
BAE
265.497
464.881
392.582
390.733
653.700
146,2
67,3
5,5
4
Türkiye
1.131.177
911.572
797.973
739.674
641.400
-43,3
-13,3
5,4
5
Vietnam
96.890
319.465
552.268
490.977
634.100
554,5
29,2
5,3
6
Almanya
608.913
755.186
627.988
583.186
585.600
-3,8
0,4
4,9
7
İspanya
300.732
317.924
554.490
483.921
552.500
83,7
14,2
4,6
8
Pakistan
460.740
465.147
570.334
529.683
516.900
12,2
-2,4
4,3
9
G.Kore
248.086
346.761
353.872
352.040
367.200
48,0
4,3
3,1
10
Japonya
335.482
334.268
365.579
338.493
362.400
8,0
7,1
3,0
11
Kanada
275.437
269.794
298.559
293.344
302.200
9,7
3,0
2,5
12
Hindistan
149.058
259.985
165.314
241.695
289.600
94,3
19,8
2,4
13
Yunanistan
191.629
113.710
219.980
275.153
281.200
46,7
2,2
2,4
14
Portekiz
163.396
88.956
234.349
264.534
276.200
69,0
4,4
2,3
15
ABD
241.581
221.662
214.234
254.796
267.500
10,7
5,0
2,2
Liste Toplamı
5.837.960
6.057.133
6.687.999
6.565.705
7.158.700
22,6
9,0
60,2
Genel Toplam
10.528.292
11.167.537
11.446.893
12.493.956
11.897.017
13,0
-4,8
100
Tablo 2’de Türkiye’nin yıllara göre çimento ihracat geliri ve miktarı yer almaktadır. Tablo incelendiğinde son 5 yılda hem miktar hem de gelir olarak düşüş olduğu görülmektedir. Ayrıca, ton başına ihracat geliri de azalmaktadır.
Tablo 2 – Yıllara göre çimento ihracatı
Yıl
Miktar (ton)
İhracat (1000 $)
$ / ton
2010
17.807.701
1.131.177
63,5
2011
13.482.588
911.572
67,6
2012
12.506.655
797.973
63,8
2013
11.810.030
739.674
62,6
2014
10.510.397
641.400
61,0
10/14 Değişim (%)
-41,0
-43,3
-3,9
13/14 Değişim (%)
-11,0
-13,3
-2,6
Tablo 3’te çimento ihracat gelirinin Türkiye’nin toplam ihracat gelirine oranı yıllara göre gösterilmektedir. 2010 yılında yaklaşık %1 olan oran 2014 yılında %0.4’e gerilemiştir.
Tablo 3 – Çimento ihracatının toplam ihracata oranı
Yıl
Toplam İhracat (1000 $)
Çimento İhracat (1000 $)
Oran (%)
2010
113.883.219
1.131.177
0,99
2011
134.906.869
911.572
0,68
2012
152.461.737
797.973
0,52
2013
151.802.637
739.674
0,49
2014
157.610.158
641.400
0,41
Tablo 4, Türkiye’nin çimento ihracatı yaptığı ülkelerden elde ettiği geliri göstermektedir. İhracatın %74’ü listede yer alan ülkeler ile yapılmaktadır. Komşu ülkeler ile ilişikler, bu ülkelerdeki istikrar durumu ihracat gelirinde önemli değişikliklere neden olmaktadır.
Tablo 4 – Çimento ihracatı yapılan başlıca ülkeler (1000 $)
İnş.Yük.Müh. olan Yasin Engin, lisans ve yüksek lisans eğitimini Boğaziçi Üniversitesi'nde tamamlamıştır. 16 yıldır beton ve çimento sektöründe çalışmaktadır. Web sitesindeki tüm yayınlar Yasin Engin tarafından paylaşım amacıyla hazırlanmıştır. Yayınlar kaynak gösterilerek kullanılabilmektedir.
(yasin.engin@gmail.com)
